Paradise is not a location. It is an attitude of the mind.
– Christopher Titmuss
Mindfulness is aandacht voor het hier en nu, open, vriendelijk en zonder oordelen. Dat wil zeggen dat je aandacht niet wegdwaalt naar verleden of toekomst, naar andere plekken; dat je met mildheid en zachtheid observeert wat er is; dat je aandacht geeft aan prettige en onprettige, mooie en minder mooie, gewenste en ongewenste aspecten van dit moment; dat je niet veroordeelt en oordeelt wat je ervaart.
Dat is in de praktijk nog niet zo eenvoudig. Iedereen die wel eens geprobeerd heeft een minuut of 25 aandacht aan de ademhaling te geven, heeft dit waarschijnlijk gemerkt. Je denkt na over wat je nog wil doen, herkauwt een gesprek, vraagt je af of je het goed doet, dagdroomt over iets. Je merkt dat je oordeelt over je adem, over hoe het gaat. Je gedachten vliegen alle kanten op. Je hebt jeuk of kramp, krijgt zin in een kop koffie…
Voor een deel is dit een kwestie van oefenen. We zijn niet gewend om zo onze aandacht te focussen op iets simpels als de ademhaling, maar dat is iets dat je kunt trainen. Met trainen wordt dit vermogen om te focussen groter. Daarnaast wordt de natuurlijke werking van de geest heel zichtbaar. Je wordt geleidelijk steeds meer een getuige van wat er in je omgaat. Hierdoor word je ook steeds minder geleefd door je eigen gedachten en automatismen.
Voor een ander deel heeft het te maken met onze houding. We zijn nu eenmaal geneigd om te proberen te begrijpen en beoordelen wat er op ons afkomt. We hebben steeds een mening. We vergelijken wat er op dit moment is met wat we wensen of verwachten. En helaas laat die werkelijkheid – vanuit dit perspectief – vaak wat te wensen over.
Onze neiging om Nee te zeggen is het probleem! Nee zeggen leidt tot grotere frustratie. Je nee geeft behalve de onprettige ervaring nog iets van verzet, spanning, of onvrede – en voegt dus iets onprettigs toe.
Probeer het eens uit. Neem een paar minuten en doe de volgende kleine oefening. Zet een timer op bijvoorbeeld 5 minuten. Zeg steeds hardop wat het gene is dat op dat moment op de voorgrond staat in je aandacht en probeer daarbij op te merken of er een innerlijk “ja” of een innerlijk “nee” bij hoort. Soms is dit vrij subtiel en soms is het heel duidelijk voelbaar. Hoe voelt het ‘ja’ en hoe voelt het ‘nee’?
Wat nu als je ja zegt? Hoe zou het zijn als je ja zegt tegen je ervaring van dit moment? Als je alle ervaringen toelaat en erkent? Dan zul je je werkelijk leren open te stellen voor het hier en nu, ook als dat eens minder overeenkomt met je wensen…
En wat als het nu heel erg naar is? Je denkt misschien: Wacht eens even, wat nu als de ervaring van dit moment echt heel erg negatief is, heel pijnlijk, verdrietig of onacceptabel? Wat is ja zeggen dan? En sommige dingen zijn toch ook niet goed of wenselijk?
Ja zeggen tegen je ervaring, betekent niet dat je je overgeeft. Het betekent niet dat je met je pootjes omhoog gaat liggen. En ook niet dat je je als een stuk drijfhout door het leven laat dobberen. En ook niet dat je inwendig zegt “Geweldig, deze ervaring, laat de dingen maar altijd zo zijn hoor, ik vind het schitterend!”. Al was het maar omdat dit niet waar is! Dan ontken je immers ook je verlangen naar een andere situatie. Ook dat verlangen is aanwezig in het nu.
Ja zeggen is een actief, levend accepteren, van alles wat er nu is, inclusief je wensen en verlangens. Het is een: “Ja, mijn knie doet pijn, ik voel het. En ja, ik zou graag willen dat het anders is, ik merk het.” Het is een je openstellen en eventueel, als dat wijs is om te doen, vanuit die acceptatie op zoek gaan naar mogelijkheden om de situatie te veranderen – als dat kan – of hem te accepteren – als veranderen niet (meteen) kan.
Ja zeggen is een vorm van radicale acceptatie. Besluiten dat je ja zegt tegen je ervaring is een radicale beslissing waarbij je kiest voor het accepteren van alles dat zich voordoet. Het is ook weigeren steeds te eisen dat de realiteit anders is dan die is.
Als je strijdt met de realiteit, dan verlies je. Dit is een uitspraak van Byron Katie en hij gaat nog iets verder. De complete uitspraak is: “When you argue with reality you loose – but only 100% of the time.” Als je strijdt met de realiteit, dan verlies je. Maar niet vaker dan – altijd!
Oefening Radicale acceptatie.
Zet een timer voor een bepaalde tijd. Als je het voor het eerst doet, neem dan circa 10 minuten, later kun je dit uitbreiden.
Ga ontspannen rechtop zitten en neem even de tijd om te focussen op je adem. Vervolgens richt je je aandacht steeds opnieuw op dit moment en wat er dit moment aanwezig is. En steeds als je iets opmerkt, zeg je in gedachten tegen jezelf: “Dit is er nu – zo is het nu. Ik accepteer dat dit er nu is. Ik ben me er bewust van.”
Een gevoel van kriebel? “Ik voel kriebel. Het is okay, zo voelt dat nu.”
Merk je iets van verzet? “Het is okay, ik merk dat er verzet is.”
Trekken je schouders op? “Ik voel mijn schouders.”
Is er een gedachte die je wegleidt uit het hier en nu? “Zo is het nu, ik accepteer het, dit is mijn ervaring op dit moment.”
Voel je irritatie? “Er is irritatie. Het is okay, voor nu accepteer ik dat.”
En zo verder.
Neem na afloop een paar momenten om te reflecteren op deze oefening.
Als instructie bij het mediteren volstaat dit: alles verwelkomen. De rest ontdek je vanzelf wel. Alleen onze onrustige geest wil meer begrijpen en wil weten wat er vervolgens op het menu staat.
– Edel Maex
Wil je Hende’s blog ook in je mailbox ontvangen? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief, je ontvangt dan ook de gratis mindfulness starterskit en kan meedoen aan gratis wekelijkse meditaties door Hende!
© 2021 Hende Bauer/Centrum voor Mindfulness Den Haag, alle rechten voorbehouden
ALS JE WILT KUN JE DIT ARTIKEL GEBRUIKEN IN EEN TIJDSCHRIFT, WEBPAGINA OF NIEUWSBRIEF als je deze tekst erbij zet met een werkende link naar de website: “Door Hende Bauer van het Centrum voor Mindfulness Den Haag, www.centrummindfulness.nl.”