The bird of paradise alights
only upon the hand
that does not grasp
-John Berry
De paradijsvogel landt
alleen op de hand
die niet grijpt
Vanmorgen voelde ik me humeurig. Buiten was het grauw – na dagen zon, waar ik intens van heb genoten. Een goed ontbijt en 2 koppen koffie verder voelde ik me nog steeds wat chagrijnig.
En ja, daar was-ie weer. Een oude bekende. Hende, waarom ben je nou zo humeurig? Je hebt toch een goed leven? Je zou blij moeten zijn. Zeker als mindfulnesstrainer. Kom op, zet je er over heen!
Hielp dit?
Wat denk jij?
De les van loslaten is er een die ik zelf met moeite heb moeten leren, en die ik nog steeds, en steeds opnieuw weer moet ontdekken, moet leren toepassen.
Zo val ik nog vaak in de valkuil, te denken dat ik, met jaren meditatie-ervaring, nu eindelijk het recept heb om gelukkig te zijn…. En dan valt het echte leven me soms rauw op mijn dak.
En bedenk ik, dat ik steeds opnieuw de controle kan of eigenlijk moet loslaten. Dat het leven en het gevoel van geluk, niet af te dwingen zijn. En dan zit je in het hart van mindfulness.
In mindfulness gaat het om hoe we omgaan met de ervaringen die we hebben. Wanneer je de tijd en de ruimte neemt, je geest enigszins stabiliseert, en dan de aandacht richt op wat er in je om gaat, dan word je je geleidelijk steeds bewuster van je ervaringen, en hoe je daarop reageert.
Hier wil ik meer van! Dat wil ik kwijt!
Vasthouden en wegduwen. Prettige ervaringen willen we vasthouden, onprettige willen we wegduwen. We besteden veel tijd en aandacht aan het analyseren waar gevoelens vandaan komen, of ze terecht zijn, en wat we eraan kunnen doen om te zorgen dat we ons zo blijven voelen, of ons vaker zo voelen (bij plezierige ervaringen); of wat we kunnen doen om er zo snel mogelijk van af te komen, of te zorgen hoe we ons niet al te vaak zo zullen voelen (bij onplezierige ervaringen).
Helaas werkt dit niet. Zulke reacties leiden juist tot meer spanning en ongemak. Dit nadenken en zoeken naar strategieën om van iets af te komen of het juist te kunnen behouden, kost veel energie. En het leidt vaak tot meer vervelende emotie, die er boven op komt.
Bovendien werkt het meestal niet: Het heeft niet het gewenste effect: we blijven verdriet en boosheid, spanning en angst tegenkomen. Geluk, ontspanning, blijdschap, ontroering komen op, en ebben ook weer weg.
Daarnaast verlies je het contact met alles wat er op dit moment wel in orde is. Terwijl je piekert over oplossingen, terwijl je graaft en analyseert, mis je de geur van koffie, de gezellige geluiden van je gezinsleden, en waardeer je niet wat er ook is – naast je ongemakkelijke gevoel.
Een voorbeeld. Carola, een deelneemster in een groep, was somber. Ze merkte, dat ze zich afvroeg, wat er met haar mis was, waardoor ze zich zo voelde – ze had toch alles goed voor mekaar in het leven. Het was waarschijnlijk een karakterzwakte dacht ze, een gemis in haar persoonlijkheid. Ze begon zich stilletjes schuldig te voelen dat ze niet gelukkig was. Ze bedacht een plan om beter haar best te doen, en meer van het leven te genieten. Ondertussen merkte ze dat ze nu, behalve somber, ook beschaamd en gespannen was geworden. Dit noem ik het stapel-effect.
Loslaten werkt beter. Door los te laten, word je minder krampachtig. Het woord loslaten wordt vaak gebruikt, en kan gemakkelijk leiden tot misverstanden. Wat wordt er eigenlijk bedoeld met loslaten?
Loslaten betekent niet zozeer dat je iets loslaat zodat je er dan van af bent, maar meer dat je je verhouding met je ervaring verzacht. Je ontspant, ook al is er iets pijnlijks, rondom die pijn. Je houdt op met verzet en spanning toe te voegen.
Door loslaten verminder je het stapel-effect: Je kweekt een houding waardoor je steeds minder spanning, zelfkritiek, twijfel, verzet en frustratie gaat toevoegen aan de eerste emotie. De oorspronkelijke emotie gaat er niet (meteen) door weg, maar je laat het daarbij.
Door loslaten komt er meer ruimte, ook om aandacht te geven aan het hier en nu.De ervaring van het hier en nu biedt misschien aanknopingspunten om op een milde en wijze manier om te gaan met je somberheid (iets ondernemen? iets aanpakken? iemand opbellen? even rustig aan doen?). Daarnaast zijn er op dit moment wellicht ook aangename dingen op te merken (de smaak van je koffie, een vogel die fluit, de zon die begint te schijnen).
Tips voor het oefenen met loslaten:
De belangrijkste tips voor het oefenen met loslaten zijn:
- laat komen wat er komt,
- laat zijn wat er is,
- laat gaan wat weg gaat.
Merk je verdriet op: laat het er zijn;
Merk je dat je gevoel van blijdschap weg ebt, laat het gaan;
Merk je dat er spanning opkomt, laat het komen.
Vergelijk het met hopen dat een vlinder of een vogel op je hand landt: strek je hand uit en geef het dier de kans om te landen. Je kunt het niet dwingen, je kunt het alleen ontvangen. Wanneer je als een dolle je best aan het doen bent de vlinder te vangen, lukt het zeker niet.
Laat los – houd op te eisen dat de dingen anders moeten zijn dan ze zijn.
Betekent dat dat je alles passief over je heen laat komen? Nee! Want:
Als je los laat heb je twee handen vrij (Loesje).
Dus heb je meer kans dat je daadwerkelijk iets kunt doen – als er iets te doen is.
© 2018 Hende Bauer/Centrum voor Mindfulness Den Haag, alle rechten voorbehouden
ALS JE WILT KUN JE DIT ARTIKEL GEBRUIKEN IN EEN TIJSDSCHRIFT, WEBPAGINA OF NIEUWSBRIEF als je deze tekst erbij zet met een werkende link naar de website: “Door Hende Bauer van het Centrum voor Mindfulness Den Haag, www.centrummindfulness.nl.”