WAT IS (ZELF-)COMPASSIE, en WAAROM IS HET ZO BELANGRIJK?
Sta eens stil bij het volgende: Wat was de laatste keer dat een vriend of vriendin het moeilijk had? En hoe heb je toen gereageerd?
En neem ook een paar momenten om stil te staan bij hoe je met jezelf om ging als je het moeilijk had.
Zijn er verschillen?
Als jij een beetje op mij lijkt, dan ben je aardiger, begripvoller en steunender voor je dierbaren dan voor jezelf. Je bekritiseert jezelf, roept jezelf op door te bijten, er niet mee te zitten. Je hebt misschien niet door hoe dit doorwerkt, maar het vreet energie, het vermindert je levenslust, en gek genoeg, wordt het er MOEILIJKER door om je schouders onder de dingen te zetten. Wil je leren jezelf op een positieve manier te stimuleren, warmer voor jezelf te zijn, meer veerkracht te ontwikkelen?
Dan is compassie voor jou van belang!
Compassie en zelfcompassie zijn een tegengif voor de problemen die kunnen ontstaan als we on-wijs omgaan met pijn en verdriet.
Gevolgen van onze gebruikelijke manier van reageren: Vaak raken we ongemerkt in gedachten verstrikt in kritische en onvriendelijke gedachten, die de stress (ook lichamelijk) vergroten; we dreigen onszelf te isoleren en af te sluiten van onze omgeving en alleen of minder verbonden te voelen; we kunnen in een tunnelvisie terechtkomen waardoor we minder open staan voor wat er wel mooi en fijn is in ons leven – en waardoor we kansen en mogelijkheden over het hoofd zien.
Wat is compassie? Compassie is het vermogen om op leed te reageren met bewustzijn, erkennend, en tegelijk vriendelijk en warm, betrokkenheid te voelen voor diegene die lijdt. Dit vermogen kunnen we cultiveren (net als mindfulness, door te oefenen).
Kristin Neff heeft veel onderzoek gedaan en trainingen ontwikkeld over (zelf-)compassie en benoemt 3 aspecten:
1 Liefdevolle vriendelijkheid
De basishouding van mildheid, vriendelijkheid en warmte ten opzichte van onszelf en anderen. Deze attitude activeert ons lichamelijke zorgsysteem, een systeem dat stress helpt kalmeren en ontspannen en stimuleert de afgifte van oxytocine (“knuffelhormoon”). Dit helpt ons om energie op te laden. Denk eens aan iemand in wiens gezelschap je kan ontspannen, je je veilig voelt, en merkt dat de stress van je afglijdt. Dat is waarschijnlijk iemand die zo’n houding heeft – vaak is het ook een hond of een kat :-).
2 Common humanity – Medemenselijkheid
Het besef dat ieder mens moeilijkheden, pijn, frustratie en verdriet zal ervaren. Er is veel waar we geen controle over hebben, er komen dingen op ons pad waar we niet om gevraagd hebben; we krijgen allemaal te maken met teleurstellingen, worden verlaten of onvriendelijk behandeld, iedereen wordt geconfronteerd met ziekte, verlies en dood. Dit beseffen, dit erkennen, helpt ons om een gevoel van verbondenheid te ervaren, ook als er moeilijkheden zijn.
Het gevoel van verbonden zijn, helpt, net als de liefdevolle vriendelijkheid, om ons niet te isoleren, af te sluiten, eenzaam te voelen.
3 Mindfulness
Het vermogen aandacht in het hier en nu te vestigen, en om de aandacht te verbreden, panoramisch uit te breiden. Dit in tegenstelling tot de tunnelvisie die we soms krijgen als we gespannen zijn (ken je dat, je bent gestresst en zo door iets in beslag genomen dat je niet merkt wat er om je heen gebeurt, je niet echt kan luisteren naar je kind of partner, je door een gekokerde blik naar de wereld kijkt? Dat is de tunnelvisie, de versmalde aandacht, die je met mindfulness kunt doen ontspannen).
Alle drie zijn ze belangrijk. Al deze drie aspecten zijn belangrijk en nodig voor (zelf-)compassie: zonder liefdevolle vriendelijkheid wordt het heel cognitief en ontbreekt de warme, betrokken toon; zonder medemenselijkheid kun je jezelf isoleren en het contact met anderen gaan mijden; zonder mindfulness verlies je je vermogen bewust te reageren.
Begin eens met een kijkopdracht:
Oefening: OBSERVEER VRIENDELIJKHEID.
Houd je ogen en oren open, en merk op op welke momenten en op welke manieren mensen vriendelijk zijn voor elkaar.
Mensen onderling: Zie je iemand die iets aardigs doet voor een ander, liefde of steun geeft?
Zie iemand die iets opraapt voor een ander, die iemand helpt, een ongevraagde glimlach?
Sta er bij stil.
Voor jou: Merk je dat iemand sympathiek, steunend, begripvol, liefdevol is tegen jou? Merk het op en sta er bij stil!.
Van jou: Merk je dat je zelf vriendelijkheid uit, liefde voelt, begrip ervaart voor een ander? Sta hier bij stil. Geniet van het feit dat dit in jou leeft.
KINDNESS IS THE LANGUAGE
THAT THE DEAF CAN HEAR AND
THE BLIND CAN SEE
– Mark Twain
Wil je Hende’s blog ook in je mailbox ontvangen? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief, je ontvangt dan ook de gratis mindfulness starterskit en kan meedoen aan gratis wekelijkse meditaties door Hende!
© 2021 Hende Bauer/Centrum voor Mindfulness Den Haag, alle rechten voorbehouden
ALS JE WILT KUN JE DIT ARTIKEL GEBRUIKEN IN EEN TIJDSCHRIFT, WEBPAGINA OF NIEUWSBRIEF als je deze tekst erbij zet met een werkende link naar de website: “Door Hende Bauer van het Centrum voor Mindfulness Den Haag, www.centrummindfulness.nl.”