In dit artikel wil ik het hebben over een dubieus talent: het vermogen om de dingen erger te maken dan ze zijn. Daarmee bedoel ik niet dat we narigheid verzinnen, absoluut niet, soms overkomt ons gewoon narigheid. Je hebt pijn, er is ruzie, iets mislukt.
Ik doel op ons vermogen om narigheid vast te houden, te vergroten, te vermenigvuldigen. De tafel van leed is het principe waarmee we pijn, leed, emotie, onlust vergroten.
Een voorbeeld: Wat duurt dat lang, zeg!
- Je staat te wachten in een rij. Je hebt weinig tijd. Je wilt opschieten. Het duurt langer dan je had gehoopt. Dit is “simple trouble” – laag 1.
- Vervolgens ga je inwendig foeteren op je medemens die te sloom is, niet opschiet; of je denkt na over of je het allemaal nog wel redt die dag, je moet nog zo veel. Nu heb je “double trouble” – er is en 2e laag bij.
- Opeens realiseer je je wat je van mindfulness hebt geleerd: te zijn met wat er is. Je denkt: ik mag me hier niet over opwinden, ik moet in het moment zijn. Zelfverwijt komt op. Nu heb je “triple trouble” met een 3e laag. En zo kun je nog een tijdje doorgaan.
Een tweede voorbeeld: Je hebt rugpijn, je ligt niet lekker (laag 1). Je maakt je zorgen of je wel in slaap kunt komen. Je denkt aan morgen en wat je allemaal moet doen, en of dat wel gaat lukken. Je hebt je slaap hard nodig om morgen energiek te zijn (laag 2). Je moet nu echt gaan slapen. Je merkt dat je gespannen bent. Het zou beter zijn als je ontspannen was (laag 3).
Dit kun je omschrijven als de tafel van leed: Trouble x trouble x trouble = triple trouble. De uitkomst van deze vermenigvuldiging is: meer vervelende gevoelens. Hoewel je ogenschijnlijk je best doet van die vervelende gevoelens af te komen, stapelen die zich alleen maar op. Zo metselen we de laagjes op elkaar. Het is als een wiskundige formule: rugpijn x piekeren x moeten ontspannen. Je maakt het alleen maar erger…
Laagjes stapelen. Wat er gebeurt is dat op een laag van iets vervelends een nieuwe laag wordt gestapeld met nog iets vervelends. En daar overheen nog een. En zo kunnen we desnoods nog een tijdje doorgaan!
The pain of the mind is worse than the pain of the body (zei de Romeinse schrijver Syrus). Het lichaam voelt pijn op dit moment, onze geest voegt daar extra leed aan toe. Ook als de pijn voorbij is, kan onze geest het leed laten voortduren (“Wat nou als het terugkomt, hoe moet dat verder”). Dat leed kan blijven doorgaan als de pijn al weer weg is.
Hoe zou het zijn als je minder laagjes zou stapelen en de narigheid zou kunnen beperken tot de eerste laag? Dan kom je uit op simple trouble. De narigheid die er is, is er, maar je maakt hem niet groter, je houdt hem niet vast. Houd op met stapelen!
Hoe doe je dat? De oplossing zit er in dat je gaat leren zien hoe je laagjes stapelt en dat je ophoudt er nieuwe lagen aan toe te voegen. Dat betekent dat je ophoudt met jezelf te veroordelen om je ervaringen en reacties, dat je ophoudt steeds te proberen de dingen te veranderen.
Als je merkt dat je pijn hebt, erken dat. Sta jezelf toe de pijn te ervaren, zeg jezelf dat de pijn er helemaal mag zijn. Richt je aandacht op de sensaties van de pijn. Waar merk je het? Heeft de pijn een contour? Hoe voelt het? Is het een bonkend, een knellend gevoel? Of is het meer een gevoel van kramp of iets branderigs? Voel hoe de pijn constant blijft, of juist wat wisselt, aanzwelt en weer afneemt. Geef nieuwsgierige, open aandacht aan de pijn. Gebruik aandacht voor de adem als ondersteuning.
Merk je dat je verdrietig, geërgerd, angstig wordt? Dat is waarschijnlijk een tweede laag die opkomt. Dat is niet erg, dat hoort er bij. Sta ook dat toe. Alles wat zich in je ervaring aandient, erken je en geef je zachte aandacht.
Zie dat je een laagje toevoegt en laat dat zo. Daardoor komt er niet nog een laagje bij; daardoor creëer je niet nog meer verzet. Ga tekens terug naar je pure ervaring op dit moment.
Behulpzame zinnen. Het kan helpen om hierbij in gedachten iets tegen jezelf te zeggen, in de trant van: Het is okay. Ik wil me er bewust van zijn. Laat het maar zo zijn.
“Let it be”
Mij persoonlijk helpt de tekst van dit super bekende Beatleslied:
When I find myself in times of trouble
mother Mary comes to me
speaking words of wisdom
Let it be
CC BY-NC-ND © 2014 Hende Bauer/Centrum voor Mindfulness Den Haag, alle rechten voorbehouden.
ALS JE WILT KUN JE DIT ARTIKEL GEBRUIKEN IN EEN TIJDSCHRIFT, WEBPAGINA OF NIEUWSBRIEF als je deze tekst erbij zet, met een werkende link naar de website:
“CC BY-NC-ND © 2014 Hende Bauer van het Centrum voor Mindfulness Den Haag, www.centrummindfulness.nl”
Je kunt je abonneren op mijn nieuwsbrief Mindfuel.
Dan ontvang je elk nieuw artikel meteen in je mailbox.
Bovendien ontvang je de Mindfulness starterskit, bestaande uit een mini-eBook en audio- oefening,waarmee je zelf aan de slag kan.
[nbformulier]